Teoria 5 elementów / 5 przemian jest obok teorii Yin – Yang najważniejszą teorią Medycyny Chińskiej. Powstała ona w III w pne i opisuje cykle zmiany energii we wszechświecie ( a zatem opisuje jak Yin przemienia się w Yang a Yang w Yin)
Według tej koncepcji wszystkie zjawiska istniejące we wszechświecie można pogrupować na 5 elementów/ przemian które wzajemnie łącza się ze sobą i nieustannie na siebie wpływają. Owe przemiany to: Drzewo- Ogień – Ziemia – Metal – Woda.
Funkcją 5 elementów jest odżywianie się ( w cyklu odżywczym) oraz równoważenie ( w cyklu kontrolnym) . Natomiast w przypadku występowania patologii mogą się wzajemnie wyczerpywać, przekarmiać itd.
W cyklu odżywczym Drzewo paląc się tworzy Ogień. Ogień tworzy popiół który użyźnia Ziemie. Ziemia tworzy Metal ( minerały) które z kolei oddają swoje pierwiastki Wodzie. Woda zaś odżywia Drzewo pozwalając mu urosnąć.
Wszystkie istniejące zjawiska i właściwości np. pory roku, emocje, smaki, kolory, narządy wewnętrzne, konstytucje człowieka itd. możemy przyporządkować do jednego z 5 elementów.
Element Drzewa: wiosna- poranek – zielony – wschód – wiatr – emocja gniew- smak kwaśny – wątroba
Element Ognia: lato – południe – czerwony – gorąco – radość – smak gorzki – serce
Element Ziemi: późne lato -popołudnie – żółty – wilgoć- zamartwianie się – smak słodki – śledziona
Element Metalu: jesień – wieczór – biały – suchość – smutek -smak ostry – płuca
Element Wody: zima – noc – czarny – zimno – strach – smak słony – nerki
W odniesieniu do człowieka można łatwo zauważyć jak nasza energia płynie i stale zmienia się wraz z cyklem przyrody.
I tak Wiosna ( element Drzewa) to czas rozkwitania roślin, czas eksplozji energii, czas kiedy mamy ochotę na ruch i jesteśmy najbardziej kreatywni. Drzewo to tez podejmowanie decyzji i działanie. Wiosna to czas wzmożonej aktywności wątroby. Jeżeli energia ulega zablokowaniu to możemy bardziej odczuwać złość lub wybudzać się w godzinach maximum Wątroby czyli od 1-3 w nocy.
Lato (element Ognia) to czas gorąca, czas wielkiej energii ( wielkie Yang), czas naszej największej żywotności, radości, miłości, entuzjazmu. Lato to czas Serca a zatem o nie należy zadbać najbardziej ( w lecie zdarza się najwięcej zawałów serca). Nadmiar Ognia będzie nas osłabiać, wywoływać niepokój.
Późne ( element Ziemi) to czas środka i stabilności. Element ten pozostaje w równowadze ze wszystkimi przemianami. Jest to czas zbiorów a zatem przekształcania. Do Ziemi przynależy śledziona i jest to najlepszy czas na zadbanie o nasz układ trawienny ( żołądek i śledzionę). W tym czasie szczególnie należy zwrócić uwagę na higienę naszych myśli gdyż emocją śledziony jest zamartwianie się które będzie ją osłabiać i powodować problemy trawienne.
Jesień ( element Metalu) to czas kiedy opadają liście i następuje kondensacja energii. Jest to też czas rozkładu i gnicia aby użyźnić ziemie na wiosnę. Czas kiedy przygotowujemy się do zimy, kiedy mamy mniej siły i ochoty na działanie. Do metalu przynależą Płuca dlatego szczególnie o nie należy zadbać gdyż bardziej narażeni jesteśmy na infekcje górnych dróg oddechowych. Emocją która może nam częściej towarzyszyć jest smutek oraz pożegnanie tego co stare aby otworzyć się na to co idzie nowego.
Zima przynależy do elementu Wody. Jest to czas „śmierci” , czas odpoczynku dla świata oraz człowieka. Dni stają się krótkie i bardzo ważny jest dłuższy sen. Nasza energia jest opadająca. Naturalnie mamy ochotę zaszyć się w kocu z książka i zmniejszyć nasze aktywności. Jest to czas Nerek, które są źródłem naszej odwagi oraz siły woli. Natomiast ich słabość będzie się przejawiać pod postacią lęku. Ponieważ towarzyszą nam ujemne temperatury należy szczególnie zadbać o ciepłe ubranie oraz pożywienie o naturze ogrzewającej.
Koncepcja 5 przemian jest bardzo szeroka i wymaga dłuższego omówienia. Na podstawie zaledwie kilku przykładów można jednak dostrzec jakie przełożenie ma ona na nasze życie. Pozawala ona nam zrozumieć uniwersalne prawo natury – porządek istniejący we wszechświecie którego częścią jesteśmy.